Schron Brezinka
Schron dla piechoty N-S 82 Brzezinka (Brezinka)
W roku 1989 schron był zrujnowany. Rozerwane boki obiektu, tzw. skrzydła oraz na wszystkie strony wystające pręty zbrojeniowe. Niemcy, po zajęciu Czechosłowacji, rozkazali na Brzezince wyrwać wykonane ze staliwa kopuły oraz wysadzić otwory strzelnicze. Uzbrojenie schronu zostało wcześniej zdemontowane przez wycofującą się armię Czechosłowacji.
Pod koniec roku 1989 schron przeszedł pod zarząd Klubu Historii Wojskowej w Nachodzie. Dla zapewnienia dokładności i wierności wykonanych robót, ze stanem oryginalnym z roku 1938 Klub korzystał z fachowej pomocy amatorskich i profesjonalnych historyków Klubu. Bardzo pomocne przy rekonstrukcji obiektu były materiały fotograficzne wykonane przez pułkownika Hubalka jesienią 1938 roku.
Rys historyczny schronu Brzezinka
Obiekt wybudowała w 1937r. firma budowlana inż. Rudolfa Fryca z Bratysławy. Betonowanie przebiegało w dniach od 4 do 9 października 1937r. Z wyposażeniem i uzbrojeniem cena obiektu przekraczała sumę 5 milionów koron. W 1938 roku w schronie były osadzone dwie kopuły pancerne. Lewa była czterootworowa dla ckm-u a prawa trójobrotowa dla trzech lkm-ów. Obydwie kopuły były wykonane w hucie Vitkovice. Ściany schronu były pokryte farbami maskującymi, ze stropu wystawały haki mocujące dla siatki maskującej a górną powierzchnię schronu pokryto darnią. Przed głównymi otworami strzelniczymi znajdują się po obu stronach rowy, których celem było utrudniać dostęp do otworów strzelniczych uniemożliwić ich uszkodzenie lub zasypanie ziemią wyrzuconą na skutek wybuchów pocisków artyleryjskich nieprzyjaciela.
Do ochrony rowów i głównych strzelnic z kazamatów został przeznaczony erkaem oraz ześlizg dla granatów spadających do wykopu do ochrony otworów strzelniczych lkm-ów. Rejon wejścia został zabezpieczony z każdej strony lkm-em. Strop dwumetrowej grubości miał zapewnić załodze bezpieczeństwo przed ranami granatów o kalibrze dochodzącymi 240mm i bombami o wadze 250kg.
Opis wnętrza schronu Brzezinka - kondygnacja dolna
Skład granatów ręcznych i rakiet oświetlających - kulista wnęka pod szybem lewej kopuły służyć miała do magazynowania specjalnych ręcznych granatów oraz rakiet oświetlających.
Umywalnia i WC - znajdują się tam dwa ustępy ze spłuczką wodną. Pod podłogą jest szambo OMS, składające się z pojemnika gnilnego osadnika. Ciekłe odpady odprowadzano kanalizacją z obiektu do zewnętrznej studzienki rewizyjnej a następnie rurami drenowymi do gruntu zbocza.
Filtrownia - w roku 1938 nie była jeszcze w pełni wyposażona. Obecnie filtrownia jest kompletna.
Wyposażenie filtrowni składa się z trzech wkładów przeciwdymowych oraz przeciwgazowych filtrów. Urządzenie uzupełnia wentylator, który działa na napęd elektryczny i ręczny.
Atak gazowy był w większości wypadków alarmowany z zewnątrz, dla tego w filtrowni umieszczono detektor do analizowania gazów w powietrzu. Chemiczne filtry są wyposażone w aktywny węgiel, przeciwdymowe filtry są wyposażone w papierowe wkłady. Przy eksploatacji wydajność wentylatora wynosiła 2200m3 /godz., przy chemicznym zagrożeniu wydajność to 1500m3 / godz.
Pomieszczenia sypialne dla podoficerów - w tych pomieszczeniach znajduje się łóżko jednopiętrowe dla dwóch osób, mały stół krzesło, półka na mundur i stojak z karabinami. Pomieszczenie wyposażono w lampę naftową, jako oświetlenie awaryjne.
Pomieszczenie dla ziemnego telegrafu - oprócz telefonu miał zastosowanie również telegraf, tzw. ziemny, wykorzystywany do zapewnienia dodatkowej łączności pomiędzy obiektami. Ten typ łączności wykorzystywał możliwości fal elektromagnetycznych rozchodzących się w ziemi. Zasięg takiej łączności to około 500m. Taka odległość zapewniała łączność z sąsiednimi obiektami po obu stronach. Wychodzono z założenia, że w wypadku akcji ogniowej i przerwania kabla telegraficznego, jest lepsze złe połączenie niż żadne.
Maszynownia i magazyny materiałów pędnych - w 1938 roku zamontowano tutaj jeden 8 kW dieselagregat, który miał zasilać energią elektryczną wszystkie urządzenia obiektu. Urządzenia maszynowni uzupełniał wentylator silnikowy do oczyszczania powietrza oraz zbiornik na wodę do chłodzenia motoru. Obok pomieszczenia dla maszynowni znajduje się mały magazyn materiałów pędnych, mogący pomieścić paliwo do eksploatacji agregatów przez okres dwóch tygodni.
Kwatera załogi - w pomieszczeniu znajduje się 6 jednopiętrowych łóżek z dwunastoma miejscami sypialnymi. Zamierzano ulokować w sumie 24 żołnierzy i w związku z tym musiała następować rotacja w czasie spania. Odpoczynek był dozwolony tylko połowie załogi, druga połowa pełniła obowiązki służbowe. Stan bojowy załogi w schronie wynosił 32 osoby włącznie z dowódcą.
Skład prowiantu - do pomieszczenia zakwaterowania załogi przylegała pod prawym dzwonem pancernym kolista izba z przeznaczeniem na magazyn żywnościowy. Zapasy żywności i napojów były obliczone na okres 14 dni w stanie oblężenia obiektu.
Studnia i instalacja wodociągowa - studnia jest na głębokości około 62m, do obsługi studni przeznaczona była pompa-czerpadło Royal.
Opis wnętrza schronu Brzezinka-górna kondygnacja
Prawa kopuła - prawa kopuła pełniła zadanie obserwacyjne i osłaniała pole zapory ogniowej w kierunku sąsiadującego obiektu N_S 81 Lom. W razie potrzeby, schron mógł włączyć się do obrony i ostrzału pola lkm-em. Kopuła o masie 2200kg i 20cm grubości ścian została osadzona na swym miejscu 23 lipca 1938 roku.
Kopuła była wykonana ze specjalnie ugartowanego staliwa, odznaczającego się wysoką sprężystością. Oprócz trzech bocznych strzelnic w stropodachu kopuły znajduje się otwór dla peryskopu. W godzinach nocnych w jego miejsce można było zamontować reflektor do oświetlania przedpola. Amunicję do kopuły dowoziło się przy pomocy małej windy amunicyjnej. Załoga mogła się porozumiewać między sobą za pomocą telefonu, kanału dźwiękowego i sygnalizacji świetlnej.
W roku 1938 wnętrze schronu nie było kompletnie wyposażone. Brakujące podłoże tymczasowo zastąpiono elementami drewnianymi. Nie było także peryskopu i klap strzelniczych.
Pomieszczenia dla telefonisty - stąd istniała możliwość łączenia się z sąsiadującym obiektem oraz z najbliższymi fortami (Dobrosov, Jirova Hora). Sieć telefoniczna w 1938r. była w surowym stanie, została wprowadzona prowizoryczną łączność. Obecnie znajduje się w schronie ówczesny węzeł telefoniczny oraz inne środki łączności.
Pomieszczenie dla dowódcy - dowódca był jedynym z członków załogi, któremu przydzielono jednoosobową izbę. Stanowiła dla niego nie tylko kwaterę, ale również i kancelarię. W chwili obecnej pomieszczenie jest kompletne.
Prawe pomieszczenie strzelnicze - strop oraz ściany pomieszczenia strzelnicy są pokryte blachą o grubości 2mm. Jej zadaniem w czasie nieprzyjacielskiego szturmu było chronienie schronu od betonowych odłamków, które mogły zranić żołnierzy lub uszkodzić urządzenia techniczne. Podobne pokrycie z blachy znajdują się we wszystkich kwaterach schronu.
W obydwóch strzelnicach są zamontowane ckm-y. Puste łuski były odprowadzane do fosy ochronnej. Nad każdą bronią maszynową znajduje się panoramiczna mapa okalającego terenu. Służyła ona w czasie ostrzału w nocy lub w czasie ograniczonej widoczności po warunkiem nawigowania strzelca. Łączność strzelca i obserwatora zabezpieczał telefon, dźwiękowe przewody oraz sygnalizacja świetlna.
Na przeciwległej ścianie, w strzelnicy jest zamontowany lkm, który miał osłaniać tylną przestrzeń przed wejściem do obiektu.
Wejście do schronu - wejście do schronu tworzy dwukrotnie załamany korytarz wejściowy. Załamanie wykluczało możliwość bezpośredniego ostrzału wnętrza obiektu. Wejście do schronu zamykają masywne drzwi pancerne o grubości 30mm i wadze 640kg. Przed uwięzieniem załogi w schronie w razie uszkodzenia drzwi, konstruktorzy przewidzieli umieszczenie w dolnej części drzwi wyjścia awaryjnego, wyjście to zostało przykryte przykręconą prostokątną klapą. Na wypadek ataku gazowego drzwi zostały odpowiednio uszczelnione.
Lewe pomieszczenie strzelnicze - w lewym pomieszczeniu jest umieszczony: jeden dwulufowy ckm oraz działo P-panc o kalibrze 47mm, w pomieszczeniu tym znajdują się także otwory strzelnicze dla lkm-u przeznaczonego do osłaniania wejścia.
Lewa kopuła - kopuła została przeznaczona dla ckm-u, który w razie potrzeby mógł stanowić zaporę ogniową przed schronem N-S 83 Zdrój (Lazne) oraz ostrzeliwać rejon urzędu celnego.
Pomieszczenie do magazynowania amunicji oraz kwatery podoficerów - w magazynie było miejsce przeznaczone na naboje artyleryjskie przeznaczone do działa P-panc. Pomieszczenie sąsiaduje z kwaterami dla podoficerów, podobnie jak w kondygnacji dolnej.
Źródło: Czechosłowackie Fortyfikacje - Ales Horak; Nachod 2003
Kontakt:
Obiekt dla piechoty N-S 82 "Brzezinka" (Brzezinka)
KVH (Klub Historii Wojskowej) 547 01 Nachod, ul. Beloveska 851
Tel. +420-491-427855
Otwarte przez cały rok - w każdą sobotę oraz święta państwowe:
10.00-19.00 godz.
Lipiec - sierpień: codziennie łącznie z poniedziałkiem:
10:00 - 19:00 godz.
Sąsiadujący schron dla piechoty N-S 81 Lom przeważnie otwarty od godz.
11.00-18.30godz.
Zwiedzanie Brzezinki trwa około 60 minut (wstęp tylko z przewodnikiem),
zwiedzanie schronu Lom trwa 30 minut (bez przewodnika).
Dojście do niezależnych tradytorów międzypola Brzezinka i Lom tylko
pieszo po zielonym szlaku turystycznym z Dobroszowa (około 1,5km), lub od hotelu BONATO ze zdroju Nachodz-Beloves (około 1km)
Internet: http://www.brezinka.cz
