SZKLARSKA PORĘBA

Szklarska Poręba zajmuje górną część doliny Kamiennej. Granice miasta sięgają na Wysoki Grzbiet w Górach Izerskich, wzdłuż granicy z Czechami, aż po Łabski Szczyt w Karkonoszach. Miasto składa się z kilku odległych osiedli, rozrzuconych na dużym obszarze, na wysokości od 440 do 1420m.

Teren na którym znajduje się miejscowość nabyli Joannici z Cieplic Śląskich Zdrój. Świadczy o tym zachowany dokument z 1281r. Prawdopodobnie w połowie XIV w. powstała pierwsza huta szkła. W XIV i XV w. na terenie Szklarskiej Poręby należącym wówczas do Schaffgotschów prowadzono intensywne poszukiwania złota i drogich kamieni. Jednocześnie miejscowość rozwijała się głównie dzięki szklarstwu. Działało tutaj kilka hut i powstawały następne. W 1575 powstała kolejna huta Schaffgotschów, która dała początek nowoczesnemu szklarstwu na Śląsku. Po niej powstały następne m.in. huta „Karlstal” w XVIII wieku i „Józefina” w XIX. W połowie XVI w. w Szklarskiej Porębie wydobywano piryty przerabiane na kwas siarkowy. W wyniku rozwoju hutnictwa szkła następowało wylesienie doliny Kamiennej i okolicznych zboczy. Na wylesione tereny wkraczali pasterze bydła i owiec. Po upadku szklarstwa w miejscowości rozwinęło się tkactwo chałupnicze oraz obsługa turystów, które stało się podstawą bytu miejscowej ludności. W XIX w. w miejscowości były 4 szkoły i 2 kościoły. Istniały 2 huty i 16 szlifierni, 3 młyny i tartak. Intensywny rozwój Szklarskiej Poręby jako ośrodka turystycznego nastąpił na początku XX w. i z tego okresu pochodzi większość zachowanej zabudowy pensjonatowej. Miejscowość stała się również znanym ośrodkiem sportów zimowych. W 1956r. odbudowano skocznię narciarską, a w roku 1962 uruchomiono kolej krzesełkową na Szrenicę. Powstały wyciągi orczykowe i wiele nowych pensjonatów.

W miejscowości zachowało się wiele ciekawych, zabytkowych obiektów m.in.:
- Kościół Niepolanego Serca NMP z l. 1755 – 86. Skromna budowla barokowa z salowym wnętrzem. W środku m.in. barokowa ambona i organy z 1796r. i piękne kryształowe żyrandole z XVIII i XIX w.

- Kościół z ok. 1650r. przebudowany na neogotycki w 1818r. wewnątrz m.in. późnorenesansowy ołtarz z obrazem V. Hofmana, oraz kilkanaście innych obrazów tego malarza.

- Kościół Bożego Ciała z l. 1884–86, neoromantyczny. Wewnątrz neoromantyczne i neogotyckie wyposażenie.

- dawna karczma sądowa (obecnie dom wczasowy) przy ul. Piastowskiej. Budynek z XVIII w. W pobliżu rośnie lipa sądowa, tzw. Gruba Lipa, będąca pomnikiem przyrody.

- zabudowa pensjonatowa w centrum miejscowości z XIX i XX w. Budynki murowane, częściowo o konstrukcji ryglowej (mur pruski)

- domy mieszkalne i chaty sudeckie, drewniane o konstrukcji zrębowej i przysłupowej oraz mieszanej w większości z XIX w.

Obecnie Szklarska Poręba stanowi centrum turystyczne wyposażone w bogatą i różnorodną bazę noclegową oraz obiekty sportowe do uprawiania sportów letnich i zimowych.

Źródło: Słownik geografii turystycznej Sudetów cz.3 Karkonosze; Pod redakcją Marka Staffy; wydawnictwo PTTK „Kraj” Warszawa – Kraków 1993